S M

Hét informatiepunt voor professionals
op het gebied van wonen, welzijn en zorg

De droom is werkelijkheid geworden in Austerlitz

Zorgcoöperatie Austerlitz Zorgt gaat een stap verder

“Het moet simpeler worden om met een burgerinitiatief van start te gaan”, vindt Jan Snijders, voorzitter van zorgcoöperatie Austerlitz Zorgt. Daar maakt hij zich samen met secretaris Jan Smelik hard voor! De heren benoemen bestaande knelpunten waar het kan en ontwikkelen nieuwe diensten waar nodig. Het Aedes-Actiz Kenniscentrum Wonen-Zorg volgt deze prachtige en succesvolle zorgcoöperatie al een aantal jaar. Hoe gaat het nu in Austerlitz? Kenniscentrum-adviseur Yvonne Witter zocht het uit!

  • Austerlitz Zorgt: diploma-uitreiking cursus iPad
  • Austerlitz Zorgt: cursus werken met de iPad
  • Austerlitz Klust
  • Austerlitz Eet
  • Aftrapbijeenkomst Hart van Austerlitz
  • Austerlitz Zorgt: diploma-uitreiking cursus iPad
  • Austerlitz Zorgt: cursus werken met de iPad
  • Austerlitz Klust
  • Austerlitz Eet
  • Aftrapbijeenkomst Hart van Austerlitz

Hoe het begon

In 2007 werd er een leefbaarheidsonderzoek gedaan door vereniging Austerlitz’ Belang. “We hebben gevraagd wat mensen nodig dachten te hebben aan zorg- en welzijnsvoorzieningen over 10 jaar. Een hele belangrijke vraag”, aldus Smelik. “Uit dit onderzoek bleek dat veel oudere inwoners niet op de hoogte waren van het bestaan van met name welzijnsvoorzieningen. Zij gaven aan behoefte te hebben aan vervoer, maaltijden, en gemaksdiensten, en de terugkeer van de huisarts naar het dorp.”

Op initiatief van Austerlitz' Belang is in 2012 een werkgroep gestart om de wensen van inwoners helder te krijgen. Eind 2012 is zorgcoöperatie Austerlitz Zorg, met wat subsidie van een fonds en de gemeente, officieel van start gegaan. De coöperatie biedt verschillende diensten: Austerlitz Rijdt, Austerlitz Klust, Austerlitz Beweegt, Austerlitz Eet en sinds kort is er ook Austerlitz Online, met cursussen over de iPad. “Je betaalt zelf de ingrediënten, of bijvoorbeeld een pot met verf als je schilderwerk hebt”, zegt Snijders.

Nieuw initiatief

Sinds kort heeft de coöperatie een nieuw initiatief, de ontwikkeling van het Hart van Austerlitz, met 25 zorgwoningen, een brede school, peuterspeelzaal, aanpassingen van het dorpshuis en starterswoningen. Voor het hele project, en vooral ook de zorgwoningen, bleek voldoende draagvlak te bestaan onder de leden. Een dochter van de coöperatie wordt eigenaar van een aantal van deze woningen. Zo worden er huurwoningen gecreëerd in de sociale sfeer via de woningbouwcorporatie, en woningen aan de onderkant van de vrije sector. De oude school wordt afgebroken en op dat terrein komt het multifunctionele project. Jong en oud komen er met elkaar in contact. “Het past allemaal net”, aldus Smelik. In 2018 is het gereed. De gemeente, provincie, de corporatie en wij financieren het project gezamenlijk. “Wij gaan als coöperatie best ver door ons bezig te houden met zorgwoningen. Je kunt het als coöperatie natuurlijk ook een stuk eenvoudiger houden.”

Austerlitz Zorgt
Austerlitz Zorgt wil oudere inwoners van Austerlitz de mogelijkheid bieden om zo lang mogelijk zelfstandig in het dorp te blijven wonen. De coöperatie organiseert de nodige steun, zorg en hulp voor ouderen en andere zorgbehoeftigen in het dorp. In een later stadium zal ook worden voorzien in de zorgbehoeften van gezinnen en jongeren.

Proefkonijn

In het Utrechtse dorp Austerlitz wonen 1.500 mensen. Op dit moment telt de coöperatie 420 leden (ongeveer 38% van de volwassen inwoners). Dat zijn er meer dan de doelgroep. Een flink aantal inwoners is lid geworden uit solidariteit. Hoe hoger de leeftijd, hoe hoger het percentage. Boven de 70 jaar is iedereen lid. Leden betalen 24 euro per jaar. “Dat is dus 2 euro per maand, een biertje eigenlijk”, aldus Snijders. Er zijn 90 vrijwilligers actief, en twee betaalde krachten. De dorpsondersteuner is tevens de fysiotherapeut van het dorp, en heeft een enorm groot netwerk. Zij voert keukentafelgesprekken met de mensen, doet de indicatiestelling (de gemeente fiatteert), ze bezoekt alle 70-plussers en koppelt vraag en aanbod. Zij is dé centrale ingang voor de inwoners.
Daarnaast is er een zorgcoördinator, tevens wijkverpleegkundige, die de zorg en verpleging regelt. Een huisarts en haar praktijkondersteuner zijn ook aanwezig.

Het dorpsteam is het officiële wijkteam van de gemeente en voert voor de gemeente de Wmo uit. Het team is er voor alle inwoners van Austerlitz, of die nu wel of geen lid zijn van de zorgcoöperatie. “De vraag is wel hoe we de bureaucratie buiten de deur kunnen houden”, benadrukt Jan Smelik. “De gemeente wilde ons bijna onderbrengen bij een groter team in Zeist. Maar dat doen we niet.” “We zijn een interessant proefkonijn”, vult Snijders aan, “want wij lopen als eerste tegen de hiaten in de wet aan.” Zo past de financiële structuur binnen de zorg niet bij hoe de coöperatie werkt. De heren leggen zich nergens bij neer en maken zich hard voor de goede zaak. “Zo wilden we in opdracht van de gemeente alle 70-plussers bezoeken, maar kregen geen adressenbestand van niet-leden in verband met privacyregels. Het duurde ons veel te lang dus toen hebben we het zelf geregeld. Met hulp van telefoonboeken, websites en lokale kennis hadden we binnen no time alle 70-plussers in beeld.”

Landelijk platform burgerinitiatieven

Beginnende initiatiefnemers weten coöperatie Austerlitz inmiddels te vinden. De zorgcoöperatie krijgt veel vragen en bezoek van belangstellenden. Gelukkig staan de heren Snijders en Smelik open voor het delen van hun kennis en helpen ze iedereen waar nodig. De website biedt ook de nodige informatie. De coöperatie is nauw betrokken bij het ‘landelijke platform voor burgerinitiatieven’ dat binnenkort van start gaat.

Een veel gehoorde vraag is of dit soort initiatieven alleen maar in dorpen mogelijk zijn. “Het kan ook in de stad, hoor! Amsterdam heeft 26 stadsdorpen en in Utrecht lopen nu vier burgerinitiatieven op dit gebied. Begin vooral klein, ga iets met elkaar doen. Dan ontstaat er samenhang in een wijk. Je hebt pas een structuur nodig als je gaat groeien.” Ook krijgen zij vaak de vraag waarom er voor een coöperatie is gekozen en niet voor een stichting of vereniging. “We wilden een constructie die geworteld is in het dorp. Daar past een coöperatie met leden het beste bij. Ook wilden we onderscheidend zijn. Er zijn in Austerlitz al genoeg verenigingen.” Ieder dorp, wijk of buurt vraagt weer een andere aanpak. Simpelweg een initiatief kopiëren is niet handig, maar je kunt wel ideeën van elkaar overnemen. Austerlitz heeft bijvoorbeeld goed gekeken naar burgerinitiatieven in Hoogeloon en Elsendorp en daar bruikbare elementen uit overgenomen.

Samenwerken met de gemeente

Wat vinden zij van de rol van de gemeente bij burgerinitiatieven? “We zijn niet afhankelijk van de gemeente”, zegt Snijders. “We hebben telkens aangegeven dat we het anders zelf wel kunnen oplossen. De samenwerking met de gemeente verloopt inmiddels uitstekend. Als gemeente kun je meebewegen, een zetje geven waar nodig,” vindt Snijders. In Deventer is een speciale medewerker aangesteld, iemand die initiatiefnemers helpt om begeleiding van de gemeente te krijgen. “Laat de gemeente in de aanbestedingsregels zetten dat sociale wijkteams moeten samenwerken met burgerinitiatieven”, geeft Snijders als tip aan gemeenten mee.

De twee heren zijn enthousiaste en bevlogen trekkers en hebben veel kennis en ervaring opgedaan. “Wij kunnen drie keer drie jaar bestuurder zijn, dan is onze termijn voorbij. Dat is ook goed, we passen bij de fase die de coöperatie nu doormaakt. Als het eenmaal staat, zijn er weer andere bestuurders nodig.” Het is niet makkelijk opvolgers te vinden, maar zij zijn er beiden van overtuigd dat dit zal lukken. “Ik ben met pensioen, maar heb het heel druk. Dat is prima want het geeft veel voldoening. Ik bereik nu misschien wel meer dan al die jaren dat ik organisatieadviseur was”, grapt Snijders. “Iedereen kan oud worden in ons dorp. Onze droom is werkelijkheid geworden.”

24-03-2016 11:26

Stel een vraag


Daniëlle Harkes
Manager Kenniscentrum



Yvonne Witter
Adviseur Kenniscentrum

D E F