Conclusies en aanbevelingen

Onderdeel van artikel It takes two to tango. Succes- en faalfactoren in de samenwerking tussen zorgorganisaties en zorgcoöperaties

Voordelen samenwerking

Samenwerking tussen zorgcoöperaties en zorgorganisaties kan voor beide partijen belangrijke voordelen opleveren. Bijvoorbeeld op het gebied van het uitwisselen van kennis en expertise, de inzet van vrijwilligers en het gebruik van voorzieningen, de mogelijkheid om te experimenteren met nieuwe regels en werkwijzen, het verkrijgen van financiering en het behouden van maatschappelijke legitimiteit.

Belangrijkste ingrediënt voor succes: gedeelde visie op goede zorg

Tegelijkertijd staat deze samenwerking nog in de kinderschoenen en zijn er de nodige hobbels te slechten. Wanneer slaagt samenwerking? Het belangrijkste ingrediënt voor het slagen van samenwerking vormt een overeenkomstige visie op wat goede zorg is. Alle zorgcoöperaties benadrukken dat dit zelfs een conditio sine qua non is voor het opzetten van samenwerking. Deze kan alleen plaatsvinden wanneer de zorgorganisatie hun visie op goede zorg deelt. Interessant is te zien, dat terwijl zorgcoöperaties aanvankelijk juist als kritiek op bestaande zorgverlening zijn opgericht, visies op goede zorg zich naar elkaar toe bewegen. Zaken als autonomie, aandachtige zorg, respect voor de cliënt en niet te veel verschillende gezichten aan het bed zijn voor beide partijen belangrijke kenmerken van goede zorgverlening.

Een tweede belangrijk punt is het besef dat het overbruggen van tegenstellingen in organisatie en werkwijzen een voortdurend proces vormt waarbij telkens gezocht dient te worden naar wat in bepaalde situaties het beste is en waar beide partijen elkaar kunnen vinden. Dit geldt zowel op het niveau van de organisatie van de samenwerking als op het niveau van het primaire proces van zorgverlening.

Dit alles vraagt om bepaalde competenties van medewerkers en managers van zorgorganisaties en heeft implicaties voor de concrete inrichting van het zorgproces. Alle medewerkers die bij de zorgverlening betrokken zijn, moeten duidelijke informatie krijgen over de afspraken die de zorgorganisatie met de zorgcoöperatie maakt. Het organiseren van de zorgverlening in kleine zelfsturende teams is een voorwaarde om de zorg te verlenen in overeenstemming met de zorgfilosofie van zorgcoöperaties. De competenties van de medewerkers, passende ondersteuning door leidinggevenden en de vereiste ruimte om professionele zorg te verlenen in samenwerking met mantelzorgers en vrijwilligers en afgestemd op de situatie van de individuele cliënt zijn belangrijke succesfactoren.

Hindernissen afhankelijk van ambitie

De hindernissen die ervaren worden in de samenwerking tussen zorgcoöperaties enerzijds en zorgorganisaties en andere professionele organisaties zoals zorgverzekeraars en zorgkantoren anderzijds verschillen afhankelijk van de ambities van de zorgcoöperaties. Deze kunnen (1) fungeren als bemiddelaar in de aankoop van zorg of (2) daadwerkelijk zelf zorg gaan aanbieden. Zeker in dit laatste geval zijn er de nodige hindernissen op het gebied van financiering, wet- en regelgeving en erkenning door andere partijen. Verder inzicht in de belemmeringen op dit gebied en het doordenken van en ruimte geven aan alternatieven is daarbij van groot belang. Wat zijn bijvoorbeeld nu precies die vele regels die een effectieve samenwerking verhinderen en wat kan er juist allemaal wel binnen de bestaande kwaliteits- en financieringskaders? Welke ideeën en interpretaties leven er bij potentiële samenwerkingspartners (zorgcoöperaties, gemeenten, zorgorganisaties en gemeenten) over bestaande regels, kwaliteitseisen en verantwoordelijkheidsstructuren? Hieraan gerelateerd is verder onderzoek naar de rol van de gemeente en de mogelijkheden die er zijn om via beleid de samenwerking te bevorderen (zie ook verslag denktankbijeenkomst 10 juni 2015). Het zijn zaken die van cruciaal belang zijn om de samenwerking tussen zorgcoöperaties en zorgorganisaties verder vorm te geven en te faciliteren.