S M

Hét informatiepunt voor professionals
op het gebied van wonen, welzijn en zorg

Impact van ontwerpinterventies op mensen met dementie

Zes interdisciplinaire teams van ontwerpers, wetenschappers, producenten en zorgprofessionals onderzochten de afgelopen maanden op drie zorglocaties in Amsterdam de verbetering van de leefomgeving van mensen met dementie. Uit dit nog lopende onderzoekstraject 'The Art and Science of Dementia Care' - een samenwerking tussen het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie en zorgaanbieder Cordaan - zijn een aantal projecten voortgekomen. Simpele ingrepen in het interieur, zoals het plaatsen van een kleurrijke mobile voor visuele prikkeling of het gebruik van flexibele kamerschermen bij behoefte aan beslotenheid, blijken indrukwekkende oplossingen te bieden.

Beeld: Sofie van Greevenbroek

Interactie cruciaal

Doel van het onderzoekstraject 'The Art and Science of Dementia Care' is het benutten en delen van recente wetenschappelijke kennis van onderzoekers en ervaring van zorgverleners met ontwerpers, voor het verbeteren van bestaande zorggebouwen. Een relevante maar complexe opgave. "Interactie met deze kwetsbare doelgroep is een uitdaging, maar tegelijkertijd cruciaal voor het creëren van toegevoegde waarde," aldus Ariane van Dijk, manager huisvesting Cordaan tijdens de expertmeeting van het onderzoekstraject op 19 november jongstleden. Het onderzoek werd gedaan op drie zorglocaties van Cordaan in Amsterdam. 

Projecten met korte toelichting:

  • Mobile
    Een belangrijke oorzaak van onrust bij mensen met dementie is ‘onderprikkeling’: het ervaren van te weinig prikkels. Onderzocht worden de effecten van subtiele, visuele prikkeling bij bewoners met dementie. Er werd een mobiel ontwikkeld met gekleurde elementen die door weerkaatsing van het daglicht reflecties op de muur geven.
  • Tactiel Textiel
    Onderzoek naar de tactiele behoeften van bewoners met dementie. Patiënten voelen aan kussens en dekens gemaakt van uiteenlopende texturen om te achterhalen welke reacties dit oproept.
  • Tuin aan Tafel
    Veel bewoners van zorginstellingen komen maar weinig buiten. Met een tuinkamer, een tuinkar en tuinkratten wordt met Tuin aan Tafel een natuurbeleving binnenshuis gecreëerd op verschillende schaalniveaus.
  • VergeetdeMensNiet
    Campagne gericht op acceptatie en bewustwording van dementie, en bedoeld als praktisch instrument om mantelzorgers te ondersteunen in hun zorgactiviteiten.
  • Hemelsbed
    Voor mensen in de laatste fase van dementie is de kwaliteit van de directe leefomgeving van groot belang. Het interactieve ‘Hemelsbed’, is gericht op de beperkte zintuiglijkheid. De eerste stap richt zich op het experimenteren met projecties van beelden op het plafond.
  • Kamerschermen
    Privéruimtes worden op veel zorglocaties steeds groter, wat ten koste gaat van de gemeenschappelijke ruimtes. Door middel van kamerschermen kunnen zorgpersoneel en bewoners de behoeften aan beslotenheid en privacy zelf vormgeven binnen de algemene ruimten. 
  • Beweeg-finding
    Onderzoekt naar hoe mensen met dementie gestimuleerd kunnen worden tot bewegen. Beweging vertraagt immers het ziekteproces. Een kleine beweging kan al heel heilzaam zijn, zo laat ook wetenschappelijk onderzoek zien.
  • De Generatietuin
    Een voorstel voor een plek in de tuin van zorginstelling De Diem waar ouderen en kinderen van de achterliggende school kunnen samenkomen. Het project betreft het ontwerpend onderzoek naar de inrichting van de tuin en het onderzoek naar de consequenties van de gezamenlijke activiteiten.
  • Mindspaces
    De wereld van mensen met dementie is klein en reikt vaak niet verder dan de directe woonomgeving. Mindspaces maakt een ruimtelijke ervaring mogelijk door de techniek van ‘binaural stereo’.
  • Herinneringsplekken
    Kunnen geuren een bijdrage leveren aan het (her)beleven van het verleden? Geurtesten met bewoners en verzorgers dienen als startpunt voor het ontwerp van herinneringsplekken in de gangen van de zorginstelling.
  • Collectieve Open Leefomgeving
    Pleidooi voor een dementievriendelijke wijk. Het schetst een ambitieus vergezicht voor een alternatieve maatschappelijke en stedenbouwkundige manier om zorg te organiseren in de stad. Het concept bestaat uit het creëren van een gemeenschap met 80% vitale bewoners en maximaal 20% kwetsbare mensen, waaronder mensen met dementie.

Film expertmeeting

Bekijk het filmpje met reacties van experts die bij de meeting aanwezig waren, onder wie Yvonne Witter, adviseur van het Aedes-Actiz Kenniscentrum Wonen-Zorg:

15-12-2015 11:20

Meer informatie

Stel een vraag


Yvonne Witter
Adviseur Kenniscentrum



Penny Senior
Adviseur Kenniscentrum

D E F