S M

Hét informatiepunt voor professionals
op het gebied van wonen, welzijn en zorg

Ontdekkingsreis naar woonvariaties

Tijdens het congres Expeditie Begonia op 24 maart 2015 kon u tijdens drie rondes kennismaken met woonvariaties uit het hele land. Hieronder per project een korte toelichting.

On Tour, maak kennis met uiteenlopende woonvormen. Hoor en zie wat er allemaal mogelijk is aan woonvariaties.

Meet the Builders, in gesprek met initiatiefnemers van nieuwe woonvormen over de knelpunten bij realisatie van het project en de rol van professionals. 

Design it yourself, ontwerp uw eigen toekomstbestendige woning in samenwerking met diverse architecten:


On Tour

Bruishuis en Akker71: van verzorgingshuis tot levendige ontmoetingsplek

Twee voormalige verzorgingshuizen in Arnhem zijn op initiatief van Volkshuisvesting Arnhem omgevormd tot ontmoetingsplek in de wijk waar gewoond en gewerkt wordt. Er worden leer-/werktrajecten aangeboden en activiteiten op het gebied van sport, gezondheid, kunst/cultuur en ontspanning. Er zijn woningen voor bijzondere doelgroepen (RIBW, pauzewoningen), etages met werkplekken voor (startende) ondernemers en ontmoetingsruimten waar huurders en wijkbewoners terecht kunnen voor wat drinken of een hapje eten. Sjef Hamer van het Bewonersbedrijf Malburgen en Gerda Koopmans van Volkshuisvesting Arnhem vertellen over het Bruishuis en Akker71, waar bewoners aan het roer staan en buiten de gebaande paden wordt gewerkt.


De Boulevard: nodig, lonend en veelbelovend

Een gewoon huis, in een gewone wijk in Arnhem. Een huiselijke omgeving voor kinderen in de leeftijd van 11 tot 14 jaar met forse, ingewikkelde psychiatrische problemen. Aansluitend aan de korte behandeling in de kliniek als gevolg van een crisis kunnen zij terecht bij De Boulevard, een pand van corporatie Volkshuisvesting. Behandeling vindt plaats binnen de wooncontext in nauwe samenwerking met de ouders. De medewerkers van de woonvorm werken oplossingsgericht vanuit de methodiek ‘Mission Possible’. Een positieve insteek. Met als resultaat terug naar huis, een pleeggezin een voorliggende voorziening of doorstroom binnen RIBW AVV Jeugd. Paula Boerrigter, regiohoofd Jeugd, en Geri Smit, orthopedagoog en systeemtherapeut i.o., geven u een inkijkje in de wijze waarop De Boulevard is vormgegeven.


Dimensie voor Dementie: kleinschalige woonvormen voor ouderen met dementie

Het bouwen voor mensen met dementie is een acute maatschappelijke opgave. Toch zijn er bij het ontwerpen van kleinschalige woonprojecten nog veel vragen. Vooral over de relatie tussen architectuur en de belevingswereld van de bewoner. Hoe leggen we de relatie tussen de ervaringswereld van de oudere en zijn woonomgeving? Bureau Wiegerinck deed onderzoek naar dit thema. Aan de hand van een aantal praktijkvoorbeelden waaronder een vernieuwend zorgconcept toegepast bij ’t Loug in Delfzijl vertelt architect Tom Vlemingh u over wonen met dementie.


Mantelzorgwoning in sociale huur: een nieuw perspectief!?

Woningstichting Lefier heeft 22 nieuwe mantelzorgwoningen gerealiseerd in Groningen. Sinds april 2014 zijn deze appartementen verhuurd aan mantelzorggevers en mantelzorgontvangers, die er zelfstandig maar nauw verbonden naast elkaar wonen. Projectleider Irma van Beek (KAW architecten) begeleidde de werving en verhuur. “Een prachtig project”, zegt ze. “Het verhuren van deze woningen vraagt veel van een corporatie maar biedt ook veel”. Leer van haar ervaringen, ontdek de specifieke woonverlangens van mantelzorgkoppels en deel uw eigen ervaringen. In de filmhoek kunt u de uitzending van RKK Kruispunt over de Groningse mantelzorgwoningen bekijken. 


Meer doen met de bestaande woningvoorraad: van rijwoning naar meergeneratiewoning 

In Deurne is als pilotproject een drietal rijwoningen getransformeerd naar zes meergeneratiewoningen. Senioren wonen op de begane grond, starters, kleine huishoudens op de verdieping. Beiden hebben hun eigen entree en behouden daarmee hun privacy. Woningbouwvereniging Bergopwaarts vult hiermee een tekort in aan kleine, betaalbare wooneenheden, aansluitend op de demografische ontwikkelingen. De resultaten spreken voor zich: een significante verhoging van de huuropbrengsten, het verbeteren van energielabel E naar A, een snelle bouwtijd, geen onrendabele top en gewild. Architecte Karin Vissers (Vissers & Roelands architecten) vertelt over de ontwikkeling en het proces van het plan in relatie tot de afwegingen vanuit de woningbouwvereniging.


Mehrgenerationenhaus: ontmoetingscentrum voor alle generaties in Duitsland

In Salzgitter, bij Braunschweig, staat één van de 450 Mehrgenerationenhäuser die Duitsland op dit moment telt. Een wijkvoorziening die zorg voor ouderen en kinderopvang combineert. Jong en oud kan er terecht voor activiteiten en ondersteuning. Generaties helpen elkaar, er is samenhorigheid en minder eenzaamheid. Hildegard Schooss, de initiatiefneemster van dit project, vertelt u over de filosofie, de verankering in de lokale omgeving en welke perspectieven het voor de toekomst biedt. Ook voor Nederland lijkt dit een alternatieve vorm van opvang waarbij activeren, ontmoeten en elkaar helpen centraal staan. Deze presentatie is in het Duits, er kan vertaald worden indien nodig.


Parc Spelderholt: wonen, leren en werken voor jongeren met een beperking

Op Parc Spelderholt in Beekbergen wonen jongeren met een beperking. Ze volgen er een opleiding en brengen het geleerde tijdens een stage op het Parc direct in de praktijk. Het verblijf op Parc Spelderholt draagt bij aan hun groei naar zelfstandigheid en bereidt hen voor op een toekomst buiten het Parc. Hoe kijken deze jongeren aan tegen zelfstandig wonen en welke manier van wonen heeft hun voorkeur? U gaat in gesprek met een aantal jongeren en met de directeur van Parc Spelderholt, Annette Fritschy.


Thuishuis: op een leuke manier samen oud worden in een studentenhuis voor senioren

Het is lastig kwetsbare ouderen te benaderen en helpen zonder ze nog hulpbehoevender of afhankelijker te maken. Met ‘op de handen zitten’ bereik je meer dan met ‘helpen’, zo is de filosofie van het Thuishuisproject, een welzijnsproject gerund door vrijwilligers. Het project bestaat enerzijds uit Thuisbezoek; vrijwilligers die actief in een buurt/wijk alleenstaande ouderen bezoeken en activeren. Anderzijds is er het Thuishuis, een kleinschalige woonvorm voor alleenstaande ouderen die niet alleen willen wonen en/of (dreigen te) vereenzamen. Het gehele project is gericht op zelf- en samenredzaamheid van ouderen. Deelnemers aan deze interactieve sessie ontdekken waarom ‘op de handen zitten’ effectief is en hoe je dit in de praktijk brengt. Ook zijn maquettes van het Thuishuis en films te bekijken.


Warm woonzorgcentrum in de buurt

Het warmste en gezelligste huis van Deventer zijn, dat is de ambitie van verzorgingshuis Humanitas in Deventer. 160 ouderen wonen er samen met zes studenten die fungeren als ‘goede buur’. Ook zorgrobot Zora en ‘een medewerker van het gewone leven’ brengen leven in de brouwerij. Gea Sijpkes, bestuurder van Humanitas gaat in op de zoektocht naar de nieuwe functie van het verzorgingshuis en daagt u uit mee te denken over de bouwstenen die nodig zijn. 


Wonen in de tuin: nabijheid en privacy in een verplaatsbare mantelzorgwoning

De mantelzorgwoning is een compleet huis, dat tijdelijk naast een ander huis gezet wordt, meestal in de tuin. Tijdelijk varieert van enkele jaren tot tientallen jaren. Dankzij de mantelzorgwoning is er gezelligheid en steun voor elkaar, terwijl ieder huishouden toch een eigen huis heeft. Nabijheid en privacy in één. Helemaal van deze tijd! Wat is de rol van een corporatie en zorgorganisatie? Wat kan een gemeente met deze woningen? Wat zijn de ervaringen van mensen met een mantelzorgwoning? Dit soort praktische vragen kunt u stellen aan Peter Veldhuijzen van PasAan, pionier en expert op het gebied van de mantelzorgwoning.


Woonzorgcampus Rijssen: wonen naar leefstijl 

In maart opent in Rijssen een nieuw woonzorgcomplex dat inspeelt op de wens ouderen om zelfstandig en levensloopbestendig te wonen in de nabijheid van zorgvoorzieningen. Het complex bestaat uit vier losstaande gebouwen met een eigen herkenbare en frisse uitstraling. Elk gebouw huisvest een eigen doelgroep ouderen (oa geen of lichte zorgvraag, verstandelijke beperking, dementie) en richt zich op de specifieke levensstijl van de bewoners. Hierdoor ontstaat verscheidenheid in gebondenheid met een woonuitstraling en geen zorguitstraling. In de openbare ruimte wordt jong en oud uitgenodigd elkaar te ontmoeten, met als doel het sociale isolement van vele ouderen te doorbreken. Remko Remijnse van 2by4-architects en Jan van der Spek, directeur van corporatie De Goede Woning, vertellen u over dit kersverse project.


Meet the builders

Attifa: cultuursensitieve zorg in Utrecht

Ook in Utrecht groeit het aantal migrantenouderen. Daardoor neemt de behoefte aan specifieke woon-, welzijn- en zorgconcepten toe. Tegelijkertijd is het huidige aanbod hiervan in Utrecht niet toereikend. Ontstaan uit de Marokkaanse gemeenschap wil Attifa met oudere migranten een productenpakket ontwikkelen bestaande uit een woongemeenschap, dagbesteding, een zorghotel en thuiszorg. Wie heeft aantrekkelijke woonruimte beschikbaar? Hoe financieren we? Met wie werken we samen? Abdelkader Tahrioui, initiatiefnemer van Attifa en Alex Sievers, Beyond now delen graag de kennis die in het voortraject is opgedaan, en bediscussiëren met u de aanpak voor het vervolg.


De Bastide: wooninitiatief voor jongvolwassenen met autisme

Ouderinitiatief De Bastide realiseert in Eindhoven in totaal 30 zelfstandige woningen met begeleiding op maat voor normaal begaafde jongvolwassenen met autisme. Er lopen twee (bouw)projecten die dit jaar opgeleverd worden: projecten van 20 respectievelijk 12 appartementen met een ontmoetingsruimte. Anton van Gerwen, voorzitter en initiatiefnemer van De Bastide, vertelt u over deze twee unieke woonprojecten. Mede door zijn persoonlijke ervaringen en zijn functie als PGB ambassadeur vanuit Per Saldo heeft hij veel kennis van de financiering van de zorg en begeleiding vanuit de Wmo.


In co-creatie maken van woonzorgcombinaties voor kwetsbare migrantenouderen

Het aantal ouderen van niet-westerse herkomst zal de komende jaren snel toenemen. Vanwege hun vaak lage sociaaleconomische situatie en minder goede gezondheidssituatie vormen migrantenouderen een kwetsbare groep. Hun woonsituatie is vaak schrijnend en niet passend bij de levensfase. In Utrecht ontwikkelen twee actieve groepen migrantenouderen plannen voor een passend woon- en zorgaanbod voor hun achterban. Deze ouderen willen het liefst door hun naasten (voornamelijk (schoon) kinderen) verzorgd worden en willen dus graag bij hen in de buurt wonen. Chandra Verstappen (Pharos), Radia Elgarbi (Remake) en Güler van der Wekken namens de initiatiefnemers vertellen u over dit traject.


Knarrenhof: hofjes voor eigentijdse ouderen

Hofjes van vroeger in een eigentijdse jas; dat is wat de stichting Knarrenhof voor ogen staat. Hofjes voor de ouderen van nu die hechten aan privacy, wooncomfort en zelfredzaamheid en invulling geven aan gemeenschappelijkheid en ontmoeting. Ruud van Wijnen en Peter Prak zijn respectievelijk deelnemer, en bedenker en trekker van dit CPO-concept. Al vier jaar bezig, in zeven gemeenten en met ruim 500 geïnteresseerden en honderden leden, tevens lid van de Koplopergroep Woon-coöperatie. In Zwolle lijkt nu het eerste hofje te verrijzen. U hoort alles over de ideeën achter het concept, het enthousiasme van de deelnemers en de zoektocht naar locaties, financiers en samenwerkingspartners.


Meergeneratiewoningen en meer: bloemlezing over unieke collectieve woonvormen

Iewan (ecologisch wonen in zelfbeheer), MWN (Meergeneratie Woonproject Nijmegen), woongroepspanden en woonwerkpanden. Allemaal collectieve woonvormen -  in ontwikkeling, in aanbouw of al jaren in beheer - waarbij burgers vanaf het prille begin aan het roer staan. Bernard Smits (Woningbouwvereniging Gelderland) geeft een bloemlezing van de unieke verzameling WBVG-projecten en gaat in op hoe deze projecten tot stand komen. Geen van de projecten had gerealiseerd kunnen worden zonder intensieve samenwerking tussen diverse partijen. Hoe krijg je ze aan tafel en hoe laat je ze dezelfde taal spreken?


Mijn Eigen Thuis: ouders die bouwen voor jongeren met een beperking

Stichting Mijn Eigen Thuis (MET) steunt ouders van jongeren met een beperking bij het realiseren van zelfstandige woonvormen. Paul Offerman en Sietse Dugour, beiden bestuurslid en initiatiefnemer van Stichting MET, geven u een beeld van enkele al gerealiseerde projecten voor jongeren met een beperking. Daarnaast laten zij nieuwe plannen de revue passeren. Én er wordt specifiek ingezoomd op een project in Almere: WoonMere, een kleinschalige woongroep voor jongeren met een lichamelijke of meervoudige beperking. Waar liepen de initiatiefnemers tegen aan? Wat kunnen professionals doen, hoe werk je samen aan succes?


Naobers: nabuurschap nieuwe stijl in Zutphen

De Naobers is een groep betrokken vijftigplussers die bezig is om een bijzonder wooncomplex te realiseren in de nieuwe wijk Noorderhaven te Zutphen. Zij willen daar zo lang mogelijk zelfstandig wonen met zorg en aandacht voor elkaar. Nabuurschap nieuwe stijl! Het woonproject bestaat uit 24 huur- en koopappartementen rond een gemeenschappelijke binnentuin. De groep is aangesloten bij het Ubuntuplein, een coöperatie van meerdere woongroepen en ondernemers. Gerard Broeksteeg en Marijke Moen zijn allebei actief betrokken bij de Naobers. Laat u inspireren door hun boeiende verhaal en enthousiasme!


Paladijn: een wooninitiatief voor jong volwassenen met een verstandelijke beperking

In 2000 richtten ouders van jongeren met een verstandelijke beperking stichting Paladijn op. Het wooncomplex opende in 2007, door intensieve samenwerking met corporatie De Alliantie Flevoland. Zorgorganisatie De Amerpoort levert zorg. Bijzonder is dat het gebouw en de inrichting in nauwe samenwerking met de bewoners zijn gerealiseerd. Hun woon- en zorgwensen staan centraal. Jan de Vletter, voorzitter van Paladijn, en Nahied Koolen, architecte van bureau arc-architecten, zijn vanaf het begin nauw betrokken en gaan in op de rol van de bewoners, de ouders, de zorgorganisatie, de corporatie. Kunnen anno nu deze prachtige woonprojecten nog steeds worden gerealiseerd? Wat is er voor nodig?


Plus Wonen, ouderinitiatief voor mensen met een psychotische gevoeligheid

In 2005 hebben ouders het initiatief genomen om zelf een woonzorgcomplex te realiseren voor hun volwassen kinderen met als motto 'Gewoon waar mogelijk en zorg waar nodig. De stichting Plus Wonen heeft in samenwerking met de Woningstichting Leusden in 2011 dit doel bereikt. De woonvorm Plus Wonen ligt in een woonwijk. De stichting bestaat nu 10 jaar en is er veel geleerd over de do’s en de dont’s. Destijds was de stichting een pionier en liep ver vooruit op het beleid. Mary Dekker, een van de drijvende krachten achter de stichting, vertelt u over de totstandkoming van de innovatieve woonvorm voor mensen met schizofrenie.


Senior Smart Living: inspiratie uit Amerika voor Nederlandse buurt 

De nieuwe senior is ondernemend en kritisch. Om hem als klant te binden en te faciliteren in zelfredzaamheid is meer nodig dan een 'geschikte' woning of 'passende' dienstverlening. Woningen en diensten moeten aansluiten bij de specifieke wensen en leefstijl van de doelgroep. De Verenigde Staten zijn een inspiratiebron voor nieuwe ontwikkelingen op dit vlak, vanuit de sterke klantgerichte benadering en de aandacht voor marketing en management. Alex Sievers van Beyond Now gaat in deze sessie samen met gemeente Schiedam in op het project Senior Smart Living dat iets van de Amerikaanse houding meeneemt in de ontwikkeling van een puur Nederlandse buurt voor wonen, werken en recreëren met leeftijdsgenoten. Uw hoort ook de ervaringen van Marion Maas die enkele jaren in een seniorencommunity in Florida woonde.


Woondromen 55+: van wens tot werkelijkheid

De nieuwe generatie senioren neemt wonen, welzijn en zorg graag in eigen hand. Eigen initiatieven voor gemeenschappelijk wonen staan weer in de belangstelling. De maatschappelijke meerwaarde is groot. Maar het oprichten van een woongemeenschap vraagt behalve inspiratie en enthousiasme, ook geduld en doorzettingsvermogen. Tussen droom en realisatie zit soms tien jaar. Dat kan sneller! Wooncoaches helpen startende groepen bij het ontwikkelen en realiseren van hun woondroom. Een boeiend vak! Iets voor u? Kees Penninx (ActivAge) en Andrea Kuijpers (Spectrum partner met Elan) laten u kennismaken met de Gelderse Leergang Woondromen 55+ die zij ontwikkelden.


Woongemeenschap voor oudere migranten: een veerkrachtig alternatief

Er zijn inmiddels zo'n 600 gemeenschappelijk woonprojecten voor ouderen in ons land waarvan 60 voor oudere migranten. Woonsaem, Kenniscentrum gemeenschappelijk wonen voor oudere migranten begeleidt initiatieven van ouderen en helpt ze te realiseren. In deze sessie hoort u van Harry Moeskops (Woonsaem) en Wendela Gronthoud (CABO Amsterdam en Woonsaem), maar vooral vanuit de oudere migranten zelf wat deze woonvorm voor hen betekent, waar zij tegenaan lopen om een project van de grond te krijgen, welke uitdagingen zij zien voor de toekomst (hoe houd je een woongemeenschap vitaal?) en welke rol professionals van gemeenten, zorg- en welzijnsorganisaties en corporaties kunnen vervullen.


Design it yourself

Altijd dichtbij: een mantelzorgwoning door, voor en met ouderen

Niet alleen in de zorg worden beslissingen genomen die het leven van ouderen beïnvloeden, dat gebeurt ook met betrekking tot wonen. Bij het langer zelfstandig wonen willen senioren niet alleen informatie over huidige oplossingen, maar ook meedenken over toonaangevende en toekomstbestendige woonvormen. Architectenbureau Broekbakema en ouderenorganisatie Unie KBO hebben samen het concept Altijd dichtbij ontwikkeld: een mantelzorgwoning door, voor en met ouderen. In deze sessie wordt ingegaan op de meerwaarde van de samenwerking en de wijze waarop co-creatie opgezet kan worden. Manon Vanderkaa, directeur Unie KBO en Erik van Eck, architect-directeur Broekbakema vertellen u alles over de ideeën achter het concept!


Meedenken over het kop-staartcomplex: oplossing voor gemeenschappelijk wonen 

Na de lancering van de kop-staartwoning - een woning voor de huidige en toekomstige generatie gepensioneerden die de primaire woonfuncties combineert met ruimte voor hobby's, werk, vrije tijd en eventuele zorgverlening - hebben de architecten van Mannen in de Ruimte veelvuldig de vraag gekregen of er ook een variant bestaat waarin meerdere, betaalbare kop-staartwoningen samen in een gemeenschappelijk woongebouw zijn gesitueerd. Ze zijn met deze vraag aan de slag gegaan, met als resultaat het kop-staartcomplex. Samen met Pieter van het Kaar en Maarten Konijn (Mannen in de Ruimte) gaat u aan de slag met de vertaling van woonwensen naar een betaalbaar woonconcept. Eerder onderzochten zij hoe gepensioneerden tegenwoordig willen wonen en bundelden zij hun ideeën over ouderenhuisvesting in de publicatie 'Oud of the Box'.


Stadsveteranen: op inspiratie-safari naar nieuwe woonvormen in het centrum

'Je kunt nauwelijks meer tachtig worden in het centrum' kopt het Parool. Als de huidige woning niet meer voldoet en het verzorgingshuis ondenkbaar is, blijkt het voor stadsbewoners lastig om passende woonruimte te vinden. ‘Stadsveteranen’ noemen Bas Liesker en Meintje Delisse (Heren 5 architecten) deze groep woningzoekenden. Waar willen ze in investeren? Wat hebben ze te geven en wat moet de buurt te bieden hebben? Deze workshop gaat met de deelnemers op safari langs een eigen straat met B&B in tuindorp Amsterdam-Noord, de brei-galerij van een Bijlmerflat en de kleinkindercrèche van het Begijnhof middenin het hectische centrum.


Villa Kakelgrijs - kleinschalig gemeenschappelijk wonen

'Villa Kakelgrijs' is een dynamische samenlevingsvorm voor toekomstige ouderen in de derde levensfase. Mensen van wie de kinderen het huis uit zijn en die willen voorsorteren op het ouder worden door comfortabeler te gaan wonen. Een kleinere woning, minder grote tuin, minder onderhoud en meer steun aan elkaar. Bij Villa Kakelgrijs worden ruimten gedeeld, bijvoorbeeld een gastenverblijf, een werkplaats of een gemeenschappelijke tuin. Samen met Jannie Vinke (architect, ANA Architecten) en Annet Ritsema (architect, Bureau Ritsema), gaat u aan de slag met het vormgeven van woonwensen om samen met anderen te wonen. Villa Kakelgrijs is onderdeel van het onderzoek Grijstinten in de Tussenmaat.


Zelf ontwerpen met Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO)

De droom van iedere architect maar ook van menig ander: zelf je woning ontwerpen, met alleen je creativiteit als beperking. De case in deze workshop is een kavel met uitzicht op de Groninger stadshaven en een groep van 6-7 oudere stellen. Doel: een woongemeenschap bouwen waar ze samen oud kunnen worden en voor elkaar zorgen. Wat moeten ze doen om een goed Programma van Eisen samen te stellen? Hoe ziet de ideale plattegrond er uit? Welke architectonische thema’s zijn relevant? Denken deze bewoners hetzelfde als de professionals? Deze workshop door architecte Beatrice Montesano en Candice de Rooij van KAW architecten wordt een expeditie naar het land van zelfbouw waar alles mogelijk is…

02-02-2015
D E F