Voorkomen van eenzaamheid bij oudere bewoners

21-11-2005

Verslag workshop Project!mpulsbijeenkomsten november 2005

Eenzaamheid komt veelvuldig voor onder zelfstandig wonende ouderen. Woningcorporaties, zorgaanbieders, welzijnsorganisaties en andere partijen kunnen samen iets doen om eenzaamheid te voorkomen. Maar wat en hoe?

Eenzaamheid onder ouderen

Christien Begemann en Brigitte Nitsche, werkzaam bij het NIZW Zorg, bij het Innovatieprogramma Welzijn Ouderen vertellen in de workshop over eenzaamheid, de begripsdefiniëring, risicogroepen en trends in het werken aan eenzaamheid, alsmede interventies.

Uit onderzoek blijkt dat 6% van de 55-plussers zich eenzaam voelt maar wat precies 'eenzaamheid' inhoudt, daar verschillen de meningen over. Onderzoekers Anja Machielse en Roelof Hortulanus van de Universiteit van Utrecht onderscheiden in hun studie 'Sociaal isolement' (Den Haag, 2003) sociaal weerbaren, contactarmen, eenzamen en sociaal geïsoleerden. Sociaal weerbaren hebben veel contacten en voelen zich niet eenzaam (64% van de Nederlanders), contactarmen hebben weinig sociale contacten, maar voelen zich ook niet eenzaam (8%), eenzamen hebben wel veel contacten maar voelen zich toch eenzaam (22%). Sociaal geïsoleerden hebben weinig contacten en voelen zich eenzaam (6%).

Volgens Hortulanus en Machielse vormen ouderen een risicogroep voor sociaal isolement door hun lichamelijke achteruitgang en het kleiner worden van hun sociale netwerk. Maar ook allochtone ouderen, alleenstaanden (mannen), ouderen met een chronische ziekte en ouderen met beperkte sociale competenties zijn risicogroepen.

Het Fonds Sluyterman van Loo heeft het Nederlands Interdisciplinair Instituut opdracht gegeven tot het doen van een onderzoek naar effecten van zeventien projecten gericht op eenzaamheidsbestrijding (www.stsvl.nl of www.nidi.nl). Uit het onderzoek blijkt dat slechts drie van de zeventien projecten aantoonbare verbetering in eenzaamheid opleveren. Uit de procesevaluatie blijkt onder meer dat er (te) vaak interventies zijn gericht op het verhogen van sociale participatie. Voorts blijkt dat hulpverleners weinig aandacht hebben voor het leren omgaan met gevoelens van eenzaamheid. Verder komt naar voren dat projecten met een kleine, gerichte doelgroep meer kans van slagen hebben, zo ook het bieden van een combinatie van interventies.

Volgens het NIZW is interdisciplinaire samenwerking een voorwaarde bij een effectieve aanpak van eenzaamheid en sociaal isolement. Een goed lopend project is 50 plusnet. Het doel van het project is het inschakelen van internet als middel ter voorkoming van sociaal isolement (www.50plusnet.nl)

Meer informatie:

Buurtkamers, kleinschalige ontmoetingspunt voor ouderen in de wijk

Dick Metselaar van Humanitas, district Oost en Annette Oude Vrielink, van de gemeente Enschede, stadsdeel Zuid, presenteren een succesvol project ter voorkoming van eenzaamheid.

De buurtkamer voor 55-plussers is opgezet om ouderen de mogelijkheid te geven op een laagdrempelige manier contacten te onderhouden met oudere buurtgenoten. Op deze wijze kan een buurtkamer eenzaamheid voorkomen en een bijdrage leveren aan het zo lang mogelijk op een prettige manier zelfstandig blijven wonen van ouderen. De buurtkamer is begin 2004 officieel geopend in een naoorlogse wijk in Enschede.

In de buurtkamer kan men koffie drinken, de krant lezen, een praatje maken en een maaltijd gebruiken. De buurtkamer is iedere dag geopend, dus ook op de 'saaie' zondag. Een huurwoning is door woningcorporatie De Woonplaats vrijgemaakt om dienst te doen als buurtkamer. Stadsdeel zuid van de gemeente Enschede en de organisaties, zoals verzorgingshuis de Posten, Stichting Welzijn Ouderen, Wijkwelzijn Zuid en Gezondheidscentrum Zuid werken samen in de buurtkamer.

Ongeveer 20 vrijwilligers houden de buurtkamer draaiende, terwijl een betaalde coördinator hen traint en begeleidt. Er is geen vastomlijnd programma. De bezoekers kunnen zelf aangeven wat ze willen doen. Zo is er een excursie georganiseerd naar de plek van de Vuurwerkramp of gaan de bewoners gezamenlijk naar een koninklijk huwelijk op televisie kijken. Er zijn spontaan taallessen ontstaan tussen autochtone en allochtone ouderen, alsmede computerlessen.

De buurtkamer heeft geringe investeringskosten, is laagdrempelig en versterkt de sociale samenhang in de wijk. Het project kan eenvoudig stopgezet worden, omdat de vrijgemaakte huurwoning dan gewoon weer verhuurd wordt. Deze 'hangplek' voor ouderen trekt zo’n 60-80 bezoekers per week.

Meer informatie:

Vragen en discussie met de deelnemers

Opdracht aan de deelnemers

Schrijf een projectvoorstel ter voorkoming van eenzaamheid (criteria: interdisciplinair, laagdrempelig, eenvoudig te realiseren).

Deelnemers vanuit woningcorporaties, welzijnsorganisaties, zorgaanbieders, gemeenten en provincies zijn heel creatief in het verzinnen van leuke projecten! Een greep uit de ideeën:


zoeken in 118 websites