Aedes-Actiz * Kenniscentrum Wonen Zorg Aedes-Actiz * Kenniscentrum Wonen Zorg Aedes-Actiz * Kenniscentrum Wonen Zorg Aedes-Actiz * Kenniscentrum Wonen Zorg Aedes-Actiz * Kenniscentrum Wonen Zorg

Burgerinitiatief: vernieuwend, stimulerend en revolutionair

Burgerinitiatieven in welzijn en zorg typeren zichzelf als vernieuwend, stimulerend en revolutionair. Dit blijkt uit een enquête onder 30 initiatieven van het Aedes-Actiz Kenniscentrum Wonen-Zorg en de Universiteit Utrecht. Veel initiatieven beginnen klein met het aanbieden van 'eenvoudige' diensten maar hebben het voornemen uit te breiden naar intensievere zorg en zo een alternatief te worden voor professionele zorgorganisaties. De gemeente ondersteunt daarbij op afstand.

Dorpsmaaltijd Ulrum (Groningen) - In het dorp Ulrum worden idee�n besproken<br/>in het maandelijks dorpscafe = aan de slag. Foto Peter Modderman
De laatste jaren ontwikkelen zich in de samenleving steeds meer initiatieven waarin burgers zich verenigen en samenwerken om zelf het heft in handen te nemen als het gaat om zorg- en dienstverlening. Het Kenniscentrum vergaart kennis over deze beweging om zicht te krijgen op het ontstaan van nieuwe netwerken tussen burgerinitiatieven, overheid en professionele organisaties. In het voorjaar heeft het Kenniscentrum samen met de Universiteit Utrecht onderzoek gedaan onder 30 burgerinitiatieven op het gebied van welzijn en zorg. Onderwerpen waren:

  • betrokkenheid en participatie
  • relatie met de (lokale) overheid
  • het niveau van zorg- en dienstverlening
  • relatie met professionele organisaties
  • omgang met wet- en regelgeving

Grote burgerbetrokkenheid

Wat betreft de participatie zijn de burgerinitiatieven over het algemeen positief gestemd. Mensen sluiten zich graag aan bij de verschillende organisaties, zijn bereid zich in te zetten voor anderen en voelen zich verantwoordelijk voor het slagen van het initiatief. Een kanttekening hierbij is dat niet iedereen even actief is. 'Er is een groep kartrekkers, de rest voert diensten voor elkaar uit' en 'de actie ligt vooral bij het bestuur' zijn enkele reacties van onderzochte initiatieven.

Lokale steun op afstand

De ideale relatie met de lokale overheid wordt getypeerd als 'steun op afstand'. Bijna alle burgerinitiatieven (88%) hechten veel waarde aan een goede relatie met de gemeente. Ze houden de gemeente op de hoogte van de ontwikkelingen, maar lokale bestuurders mogen niet bepalend zijn: het initiatief moet van de burgers zelf blijven. Gemeenten kunnen een rol spelen op het faciliterende en financiële vlak. Uit het afstudeeronderzoek 'Samen sterk' van Daan Dictus naar gilden en burgerinitiatieven - waar de enquête deel van uitmaakt - komt dit ook goed naar voren. Daarin staat o.a. dat het belangrijk is dat coöperaties aan de gemeente de meerwaarde van initiatieven laten zien.

(Nog) geen concurrent

Kijken naar het dienstenaanbod van de verschillende burgerorganisaties valt op dat de verschillende initiatieven klein beginnen met het aanbieden van 'eenvoudige' diensten zoals vervoer, klussen, tuinonderhoud en koffiemomenten. Toch hebben veel initiatieven de wens om hun aanbod uit te breiden. Leidend in de bepaling van het dienstenaanbod is de vraag van leden en de omgeving.

Het overgrote merendeel van de respondenten geeft aan prettig samen te werken met professionals uit de regio die zich op zorg en welzijn richten, terwijl zes initiatieven aangeven dat professionele organisaties hen juist als concurrent zien. Burgerinitiatieven omschrijven zichzelf als vernieuwend (40%), stimulerend (28%) en revolutionair (20%) in verhouding tot de zorg- en dienstverlening in de regio. Ze wijzen hiermee voornamelijk op de andere aanpak die ze hanteren in vergelijking met professionele organisaties.

Knellende regelgeving

Wat betreft de omgang met wet- en regelgeving geven meerdere initiatieven aan hier nog niet mee in aanraking te zijn gekomen. Degenen die dat wel zijn ervaren beperkingen qua groei en de noodzaak om sommige zorgverlening uit te besteden omdat de vrijwilligers niet over de benodigde diploma's beschikken. Samenwerking met professionele organisaties zou hier als oplossing kunnen dienen. Het Platform Zorgcoöperatieve Ontwikkeling Brabant schreef een open brief aan de overheid en andere partijen rondom knelpunten en pleitte voor onder andere lichtere regelgeving en werken met dorpsbudgetten. Ook gaf het Platform aan dat coöperaties veel van elkaar kunnen leren. Dat is ook een van de conclusies uit het onderzoek van Daan Dictus naar burgerinitiatieven.

Lokale Kracht

De beweging van burgerinitiatieven groeit en neemt toe in kracht. Professionals op het gebied van wonen, welzijn en zorg hebben of krijgen te maken met deze initiatieven. De resultaten van dit onderzoek kunnen helpen bij de totstandkoming van nieuwe verhoudingen en netwerken tussen professionele organisaties op het gebied van wonen, zorg en welzijn en burgerinitiatieven. Zo kan Lokale Kracht groeien.

Meer informatie

  • Enquête Burgerinitiatieven (pdf, 441 kb)
  • Interviews zorgcoöperatie Austerlitz Zorgt (pdf, 262 kb)
  • Dictus, D. (2013). Samen sterk. Instituties voor collectieve actie in het verleden en heden. Een vergelijkend onderzoek naar gilden en burgerinititatieven. Masterscriptie voor de opleiding Politiek en maatschappij in historisch perspectief. Universiteit Utrecht (pdf, 535 kb)
  • Institutions for Collective Action
  • KCWZ-dossier Lokale Kracht
  • Overzicht wijkondernemingen van Aedes vereniging van woningcorporaties
  • Magazine Lokale Kracht van het Aedes-Actiz Kenniscentrum Wonen-Zorg.
  • 19 maart 2014 organiseert het Kenniscentrum voor de derde keer een Congres Lokale Kracht. Vorig jaar zijn er twee congressen geweest met samen meer dan 1000 bezoekers.
21-11-2013 13:53
Aedes Actiz