Aedes-Actiz * Kenniscentrum Wonen Zorg Aedes-Actiz * Kenniscentrum Wonen Zorg Aedes-Actiz * Kenniscentrum Wonen Zorg Aedes-Actiz * Kenniscentrum Wonen Zorg Aedes-Actiz * Kenniscentrum Wonen Zorg

Bloeien in Parc Spelderholt

Mensen die zorg of begeleiding nodig hebben, brengen hun dagen ook graag zinvol door. Ze willen zich zoveel mogelijk blijven ontwikkelen en ze willen erbij horen: bij de buurt, bij de maatschappij. Als ze een bijdrage kunnen leveren, komt dat hun gevoel van eigenwaarde en kwaliteit van leven ten goede. Steeds meer woonzorgprojecten zoeken daarom de combinatie met werken en leren op. In opdracht van het Aedes-Actiz Kenniscentrum Wonen-Zorg brengt journaliste Veronique Huijbregts een aantal van deze projecten in beeld in de artikelenserie 'Meer dan wonen en zorg alleen'. Vandaag aflevering 1: Bloeien in Parc Spelderholt.

Leren, werken en wonen in een gecombineerd ontwikkelingstraject

Leren en wonen combineren, dát is het concept van Parc Spelderholt in Beekbergen. De studenten, jongeren tussen 18 en 25 jaar met een verstandelijke beperking, wonen verspreid over het park, op loopafstand van de Academie waar ze studeren. Ze kunnen er ook werkervaring opdoen in de horeca, de dienstverlening, de groenvoorziening of op de administratie. 

Wie het terrein van Parc Spelderholt oploopt, ziet oude en nieuwere woonhuizen, een ‘kasteel’ - een groot oud woonhuis met een torentje - en een hotel. En kleurrijke nieuwbouw, gebouwd door woningcorporatie Sprengenland, voor huisvesting van studenten, de Academie en de administratie van Spelderholt. In een hertenkamp grazen herten en jongeren zijn aan de slag om de overvloed aan gevallen blad weg te werken. Ouderen met een rollator – gasten uit het hotel, blijkt later – wandelen er in het groen.

In haar werkkamer in het ‘kasteel’ wachten directeur Annette Fritschy en student Joris van Hamond met koffie. Spelderholt is géén zorginstelling, vertelt Annette Fritschy. De studenten zijn ook géén bewoners, al wonen ze in het Parc. Ze krijgen begeleiding, geen zorg, en volgen een driejarig ontwikkelingstraject. Dat bestaat uit lessen aan de Academie en werken op het terrein, in de horeca en dienstverlening van het hotel en het conferentiecentrum, in de groenvoorziening van het park of bij de administratie. Zo doen ze vaardigheden op om in de maatschappij zo zelfstandig mogelijk te leven. Fritschy: ‘Je treft hier alle elementen die ook in de maatschappij te vinden zijn.’

Respect!

De jongeren heten studenten en niet cliënten. Dat woord, zegt Joris van Hamond, klinkt hem kinderachtig in de oren. ‘Ik ben gewoon een student. Dat voelt volwassener. Als cliënt voeg je niks toe, zo voel ik het.’ Het doel is hier leren, en niet bezig gehouden worden, beaamt Fritschy. Aan het einde van het traject krijgt de student het Spelderholt-diploma. Een derde haalt daarnaast het MBO-1-diploma.

De aandacht voor de persoonlijke ontwikkeling van de student gaat gepaard met een respectvolle benadering. Alles gebeurt in samenspraak met de jongere zelf. Die aanpak mist zijn uitwerking niet. ‘Je ziet dat studenten die hier een aantal weken zijn, zich letterlijk oprichten,’ zegt Fritschy. ‘Ze komen los van hun ouders en gaan zich anders ontwikkelen.’ ‘Ik ben veel zelfstandiger geworden,’ beaamt Joris. ‘Met mijn ouders heb ik nu een andere klik. Vroeger had ik heimwee als ik bij vrienden logeerde. Op het park ben ik daar overheen gegroeid, omdat je hier zo warm wordt onthaald. Het mooiste vond ik dat ze me in het begin met u aanspraken. Dat was me nog nooit gebeurd. Het was standaard ‘je’ en mijn ouders en de begeleider hadden het óver mij. Nu spreken ze echt met mij.’

Niet alleen de studenten zelf waarderen de ontwikkelingsgerichte aanpak, ook de ouders. Voor hen is het vaak de reden om te willen dat hun kind naar Spelderholt gaat. Dankzij intensief contact met de begeleiders, onder meer tijdens evaluaties en ouderavonden, blijven ze nauw betrokken bij de ontwikkeling van hun kind. Al die gesprekken vinden plaats samen met de student. ‘We betrekken hen bij zoveel mogelijk zaken.’

Privé-initiatief

Parc Spelderholt is een zelfstandige stichting. Initiatiefnemer is oud-Philadelphia bestuurder Cees Hovekamp. Toen hij hoorde dat het Spelderholtterrein vrijkwam, besloot hij er zijn ideeën voor een nieuwe aanpak voor jongeren met een verstandelijke beperking te ontwikkelen, samen met Janny Heun. Geld kwam er onder meer van de VandenEnde Foundation. Daarmee werd bijvoorbeeld het laboratorium op het terrein omgebouwd tot een hotel, voor mensen met en zonder beperking. 

Sinds 2006 heeft het concept zijn huidige vorm. Nu, eind 2015, zijn er 75 studenten. Elke jongere heeft een eigen kamer in een woongroep, en deelt met 8 andere studenten een huiskamer voor gezamenlijke activiteiten, eten en koken. In het ‘kasteel’ kunnen organisaties terecht voor conferenties. De locatie is ook te huur voor feesten en partijen, zoals een trouwerij. Deze commerciële activiteiten bieden behalve werkervaringsplaatsen voor de studenten de nodige inkomsten. Verder bedruipt de organisatie zich met de pgb-gelden die de jongeren krijgen. Er werken in het Parc zo’n 100 betaalde krachten, samen met 25 stagiaires en 10 vrijwilligers.

Uitdagingen

Sinds enige tijd is het nodig om naast deze inkomsten de ouders om een eigen bijdrage te vragen, vertelt Fritschy. Die ontwikkeling illustreert meteen de grootste uitdaging van de stichting: het hoofd boven water houden. Het budget wordt bedreigd door bezuinigingen in de zorg, met name op het pgb, en door de nieuwe Wajong-wetgeving. Volgens die wet moet bij jongeren op hun 18e worden bepaald of ze binnen tien jaar in staat zullen zijn te werken of niet. Zo ja, dan vallen inkomsten voor wonen en voeding weg, vertelt Fritschy. 

Wat haar betreft kun je over die werkcapaciteit pas goed oordelen aan het einde van het traject in Spelderholt. ‘Tussen 18 en 25 jaar is juist een leerbare leeftijd. Daarom zou de Wajong eigenlijk voor alle jongeren moeten opschuiven,’ verklaart Fritschy. Ze overlegt nu met het ministerie van SZW om dat bij wijze van experiment voor Spelderholt gedaan te krijgen. Lukt dat niet, dan moet de eigen bijdrage nog eens met € 600,- omhoog. En dat kunnen de meeste ouders niet opbrengen.

Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen

Ook de economische crisis moest Spelderholt het hoofd bieden. Want de stichting werkt veel met bedrijven samen. Inmiddels groeit de vraag weer. Dat komt omdat het Parc steeds bekender wordt. Maar ook de toenemende interesse in maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) en de Participatiewet zijn van invloed. 'Bedrijven denken kosteloos met ons mee, bijvoorbeeld over onze marketing. Ze bieden ons soms spullen goedkoper aan of geven workshops. Ze bieden onze studenten stageplaatsen aan of willen betaalde banen creëren.' Dat laatste gebeurt nog veel te mondjesmaat, constateert Fritschy, al dragen de jongeren echt bij aan het rendement van de onderneming.

Parc Spelderholt onderhoudt ook contact met scholen uit het Voortgezet Speciaal Onderwijs. Daar zitten immers de toekomstige studenten. Jongeren kunnen tijdens een driedaagse kennismaking snuffelen aan het leven in het Parc. Motivatie en leerbaarheid zijn de belangrijkste toelatingscriteria. Voor de overgang naar de samenleving werkt Spelderholt samen met UWV’s en met instellingen waar studenten begeleid kunnen gaan wonen.

Maatschappelijk rendement

Parc Spelderholt is vooralsnog uniek in het land. Dit tot verontwaardiging van Joris. ‘Wij kunnen nu maar op één plek terecht, terwijl er voor andere studenten honderden opleidingen zijn.’

Voor de meeste jongeren met een verstandelijke beperking is er inderdaad alleen het ROC als opstap naar werk of dagbesteding, zegt Fritschy. ‘Wij sluiten bij die laatste groep aan, maar we halen eruit wat erin zit. Een derde van onze studenten haalt zijn MBO-1 diploma, de helft gaat naar het bedrijfsleven, tweederde daarvan wordt betaald. De andere helft gaat naar een gerichte dagbesteding. De begeleidingsvraag van deze jongeren is kleiner dan van de andere gebruikers. Het maatschappelijk rendement is dus groot. Ziehier de meerwaarde van de aanpak. Maar die bestaat toch vooral in de persoonlijke ontwikkeling die de jongere doormaakt.’ 

Laat duizend Spelderholts bloeien!
Spelderholt is een concept dat ook elders gebruikt kan worden. Graag zelfs, zegt de directeur. ‘De belangstelling kan niet groot genoeg zijn.’ Bedoeling is dat uitvoering elders van het concept gebeurt onder regie van de stichting in Beekbergen.
23-12-2015 17:32
Aedes Actiz