Toolkit Dementievriendelijk Ontwerpen
Een gezonde woonomgeving voor mensen met dementie
Wie wil weten hoe een ruimte door mensen met dementie wordt ervaren, moet door een andere bril kijken. Een gebouw met gladde wanden en vloeren kan bijvoorbeeld heel prettig zijn voor de zorgverlener, omdat het makkelijk schoon te houden is. Het nadeel is echter dat deze muren en vloeren geluid weerkaatsen, wat vaak onprettig is voor mensen met dementie. Een echo veroorzaakt ruis en onrust in het hoofd, met paniek, schreeuwen en dwalen (vluchten) tot gevolg.
Tapijt is moeilijker schoon te houden, maar wel veel prettiger voor dementerenden. Zij hoeven minder vaak gekalmeerd te worden en gaan minder dwalen. Uiteindelijk is dit dus een win-win situatie voor zowel mensen met dementie als voor degene die hen verzorgen.
Niet alle mensen met dementie reageren hetzelfde op prikkels. Anneke van der Plaats (zie 'Bronnen en verder lezen') onderscheidt in het boek ‘De wondere wereld van dementie’ een indeling in 3 typen dementerenden: de dolers, de evenwichtzoekers en de zen-dementerenden. De laatsten hebben vooral behoefte aan een rustige omgeving. Bij de eerste twee is een goed evenwicht in de mate van prikkeling belangrijk.
Met deze bril op is materiaal verzameld over waar een ruimte, woning of gebouw aan moet voldoen om door mensen met dementie als prettig te worden ervaren. Er is gekeken hoe de gezondheid van mensen met dementie bevorderd kan worden door de indeling en aankleding van de (groeps) woning, maar vooral hoe hun leven plezieriger gemaakt kan worden.
De Toolkit Dementievriendelijk Ontwerpen bestaat uit drie onderdelen:
1. Algemeen
Bovenstaand voorbeeld van een wel of niet makkelijk te onderhouden vloerbedekking is een van de vele complicaties die je tegenkomt bij het ontwerpen en inrichten van woningen en zorgcomplexen. Naast een goede akoestiek zijn voor het creëren van een gezonde en prettige leefomgeving ook andere zaken van belang: oriëntatie, licht, akoestiek, kleur, geur, herkenbaarheid en veiligheid.
2. Zelfstandige woning
Mensen met dementie blijven steeds langer thuis wonen. Ook daar kun je met kleine en grotere aanpassingen veel doen om de woning prettig en veilig te maken. Welke aanpassingen kunnen worden gedaan, zijn per ruimte (woonkamer, slaapkamer, keuken, sanitair) benoemd.
3. Zorgcomplex
Bij een zorgcomplex (intramuraal) zijn weer andere ruimtes en factoren van belang: ontmoetingsruimtes, verbindingsruimtes, privéruimte, thuisgevoel, uitzicht en buitenruimte.
De Toolkit Dementievriendelijk Ontwerpen (september 2014) is een uitgave van het Aedes-Actiz Kenniscentrum Wonen-Zorg en KAW architecten.
