16-04-2007
In maart 2007 organiseerde het Kenniscentrum een excursie naar twee complexen waar wonen, zorg en welzijn is gecombineerd met onderwijs. Deze excursie vormde het vervolg op een inventariserend onderzoek naar combinaties van wonen, zorg en onderwijs dat eerder werd uitgevoerd door RIGO. Met een kleine groep werden twee projecten bezocht en werd intensief van gedachten gewisseld over de aanpak van dit type projecten.
)
Allereerst werd een bezoek gebracht aan complex Nesselint in de VINEXwijk Nesselande te Rotterdam. In deze nieuwbouwwijk hebben drie opdrachtgevers (corporatie, dienst stedelijk onderwijs en dienst sport en recreatie) een brede school, een dienstencentrum, een medisch cluster en 116 woningen in één complex samengebracht. Zowel het restaurant, waar leerlingen een broodje kunnen eten, als de natuurtuin op het binnenterrein, zijn werkplekken voor verstandelijk gehandicapten.
)
"In een jaar tijd heeft Nesselint met daarin de multifunctionele ruimte De Knoop zich ontwikkeld tot een bruisend hart van de wijk. Op zeven dagen van de week wordt de ruimte intensief gebruikt door de meest uiteenlopende groepen", aldus Tim van Schijndel van Wooncompas, een van de drie eigenaren van Nesselint. Zijn advies aan corporaties die een dergelijk gebouw ontwikkelen: "Neem risico en programmeer niet te krap, geloof in de functie van het gebouw". Zijn ervaring is dat er nu al ruimte te kort is in de Knoop.
Vervolgens stond een rondleiding in Het Gebouw te Gorinchem op het programma. In de Gildewijk is in het kader van grootschalige stedelijke vernieuwing het multifunctionele complex Het Gebouw-WonenLerenZorg met een plus gerealiseerd. )
Het complex valt op door zijn moderne architectuur en de veelheid aan functies: van collegezalen, levensloopbestendige woningen en een tandartsenpost tot en met bibliotheek, grand café en fitnesszaal. Het gebouw is gerealiseerd door één stichting waarin alle betrokken partijen (gemeente, gymnasium, woningcorporatie en zorgorganisatie) zijn verenigd: geen gedoe met stuurgroepen en werkgroepen, maar één partij voor een gemeenschappelijke zaak.
)
Net als in Nesselint is er ook in Het Gebouw al ruimtegebrek. De school is het laaste jaar zo gegroeid dat het de collegezaal permanent in gebruik heeft. Een mooi gebouw trekt extra leerlingen, dat is wel duidelijk. Projectleider Rien Stolk is enthousiast over Het Gebouw en over de simpele constructie van de samenwerking. Een eenvoudige structuur werkt kostenbesparend. Dat brengt hij inmiddels bij twee nieuwe Gorkumse samenwerkingsprojecten rond wonen en onderwijs in de praktijk.
Daarna kregen de deelnemers een presentatie van een project rond wonen, zorg en onderwijs waar juist geen gebouw bij betrokken is. Daphne van Knippenberg van Opbouwwerk Stichting Dock gaf een boeiende beschrijving van het intergenerationele project 'Een buurt vol verhalen', in de Orteliusbuurt in het stadsdeel de Baarsjes in Amsterdam. In deze multiculturele buurt is bij de start van het project in 2004 weinig contact tussen oud en jong, autochtoon en allochtoon. Het verhalenproject waarbij ouderen verhalen over de geschiedenis van de buurt vertellen en de leerlingen van de basisschool op hun beurt uitgebreid ingaan op hun speelgoed en spelletjes, zorgt voor wederzijdse herkenning. 'Kennen en gekend worden' helpt mee aan meer contacten en thuisgevoel in de buurt.
Het project heeft ook op een ander niveau bijgedragen aan samenwerking in de buurt, volgens Daphne van Knippenberg. Het heel concreet bezig gaan met oud en jong in de buurt, zorgde ervoor dat een bestaand samenwerkingsverband van corporatie, zorgorganisatie en deelgemeente nieuwe perspectieven zag en niet eendimensionaal gefocust bleef op de realisatie van een nieuw gebouw in de buurt.
Tot slot volgde een paneldiscussie. Hierbij gingen de vertegenwoordigers van de bezochte complexen en enkele deskundigen pittig met elkaar en met de excursiedeelnemers in discussie over: Kun je ook samenwerken zonder gebouw? Welke bijdrage levert het gebouw aan de samenwerking? Klaas Mulder van Laagland Advies gaf de aftrap met een pleidooi ook de nadelen van een multifunctioneel gebouw in ogenschouw te nemen. Alle functies samenbrengen in een gebouw kan leiden tot verschraling in de rest van de buurt, grootschaligheid, inflexibiliteit en parkeerproblemen. Hij is niet tegen combinaties maar een goede afweging vooraf loont. De ontwikkelaars van de bezochte complexen vonden dat ze die afweging voldoende gemaakt hadden. Juist de vele ruimtes bieden flexibiliteit en de combinatiemogelijkheden efficiëntie.
Conclusie van de discussie was: de aanwezigheid van een gebouw kan zeker nuttig zijn, maar ga niet zitten wachten tot het gebouw er is. Het gaat vooral om de relaties tussen mensen! Onder het genot van een hapje en drankje werd de dag afgesloten.
